Cách sử dụng từ ghép để không bị hiểu lầm

Bài này giới thiệu cách sử dụng từ ghép để tránh người đọc hiểu lầm. Đây là chủ đề khá phức tạp và có nhiều quan điểm trái chiều nhau, đặc biệt là khi việc sử dụng tiếng Anh một cách dễ dãi ngày càng trở nên phổ biến, nhất là trên môi trường mạng. Vì vậy, có thể bạn sẽ thấy ở bài này một số điểm không giống với những gì bạn thường gặp trên mạng hoặc ở đâu đó. Nhưng về cơ bản, chúng tôi theo cách dùng của các từ điển lớn và uy tin.

Việc theo hay không theo là tùy mỗi người, và tùy ngữ cảnh sử dụng. Nhưng nếu là bài viết tương đối nghiêm túc thì việc tuân theo các “nguyên tắc” này là NÊN.

Từ ghép (compound words)

Là từ được cấu tạo bằng cách kết hợp hai hoặc nhiều hơn hai từ đơn lẻ để tạo thành một từ mới.

Từ ghép có thể ở dạng:

• viết liền, ví dụ: keyboard, goldfish ..,
• hoặc viết rời (ví dụ: post office, attorney general…),
• hoặc có dấu gạch nối (ví dụ: well-being, self-imposed, ex-president…).

Dù là viết liền, viết rời, hay dùng dấu gạch nối, các từ ghép này đều được coi là một từ.

Cách sử dụng từ ghép để tránh bị hiểu lầm

Dùng gạch nối cho những tổ hợp từ dễ gây hiểu lầm. Trong trường hợp không thể dùng gạch nối, dùng cấu trúc có giới từ để thay thế:

Ví dụ:

re-pair (pair again),

re-form (form again),

co-op (not to be confused with coop),

un-ionized (not to be confused with unionized).

• Hoặc: Trong câu:

🔊 Play

She works in the large-print area of the library.

Cô ấy làm ở khu vực sách in chữ to của thư viện

nếu không có dấu gạch nối large-print (sách in chữ to), người đọc có thể hiểu lầm là “large area of prints” (khu vực lớn dành cho mượn sách in).

Có thể sử dụng cấu trúc với giới từ để thay thế và tránh hiểu lầm:

🔊 Play

She works in the area of large print books in the library.

Cô ấy làm ở bộ phận sách in chữ to của thư viện.

Hoặc:

🔊 Play

She works in the large area of prints in the library.

Cô ấy làm ở khu vực sách in của thư viện

– hàm ý thư viện chỉ có một khu vực lớn dành cho sách in; có thể có khu vực khác dành cho sách điện tử hoặc tương tự

• Hoặc: Trong câu:

🔊 Play

He works at a large animal clinic.

Cụm từ này có thể gây hiểu lầm: large animal (thú lớn) hoặc là large clinic (phòng khám lớn). 

Có thể thay đổi bằng cách dùng cấu trúc có giới từ để tránh hiểu lầm. 

🔊 Play

He works at a clinic for large animals.

Ông ấy làm việc ở một phòng khám dành cho thú lớn.

Hoặc

🔊 Play

He works at a large clinic for animals.

Ông ấy làm việc ở một phòng thú y lớn

Các từ có tiền tố: hầu hết nên viết liền, không có dấu gạch nối: 

Ví dụ: 

aftereffect, extracurricular, multiphase, socioeconomic, interlibrary, coauthor, intramural, bilingual, multimedia, counterclockwise, antisocial, overanxious…).

Nhưng: Dùng dấu gạch nối sau tiền tố nếu tiền tố kết thúc bằng một chữ cái trùng với chữ cái bắt đầu của từ tiếp theo:

Ví dụ:

semi-interested, meta-analysis, anti-intellectual, co-occur, co-op…

Dùng dấu gạch nối lửng:

Nếu có hai hoặc nhiều cụm từ trong đó các thành phần khác nhau cùng bổ nghĩa cho một thành phần chung, khi đó có thể chỉ đưa thành phần được bổ nghĩa chung này vào cụm cuối cùng. Các cụm đứng trước vẫn có dấu gạch nối, nhưng bỏ lửng (không có danh từ đi kèm)

Ví dụ:

🔊 Play

Dotty has an amazing long- and short-term memory.

Lẽ ra có thể viết: …long – term and short – term memory.

Yoga sessions were 30-, 40-, and 60-minute.

Lẽ ra có thể viết: …30-minutes, 40-minutes, and 60-minutes

Dùng dấu gạch nối nếu từ chính của cụm từ là từ được viết hoa

Ví dụ:

🔊 Play

Because I lived for a year with my non-English-speaking aunt and my only-Spanish-speaking uncle, my English accent became nonexistent.

Dùng dấu gạch nối khi cụm từ có chữ số

Ví dụ:

🔊 Play

The new go-go boots style is from a mid-1970s era.

Dùng dấu gạch nối với các cụm từ ghép với từ “self” (có thể là tính từ hoặc danh từ): 

Ví dụ:

self-report, self-esteem, self-directed, self-possessed, self-important, self-aware

Không dùng dấu gạch nối với cụm tính từ trong đó có trạng từ đuôi –ly bổ nghĩa.

Ví dụ:

🔊 Play

The performance was extremely well attended.

Không dùng: The performance was extremely-well attended.

🔊 Play

They both were happily married women whose husbands were astonishingly accomplished bake.

Không dùng: They were happily-married women whose husbands were astonishingly-accomplished bake

Lý do không dùng là bởi vì việc trạng từ bổ nghĩa cho tính từ là rõ ràng, không thể bị nhầm lẫn.

Không cần dùng dấu gạch nối trong cấu trúc so sánh hơn và so sánh cao nhất của tính từ.

Ví dụ:

🔊 Play

She bakes the most delicious pies.

🔊 Play

he called at the least desirable moment.

🔊 Play

a more recent update

🔊 Play

the most ambitious athlete

🔊 Play

a lesser known author

Khi không chắc chắn, nên tra từ điển.

BÀI LIÊN QUAN

Tất cảMust knowAdjectivesAdverbsConjunctionsInterjectionsNounsPrepositionsParallelismPronounsTips & Tricks

Từ nhấn mạnh – intensifier

Từ nhấn mạnh là gì, dùng để làm gì, dùng như thế nào? Điều gì cần lưu ý khi sử ...

Danh từ ghép: Cấu trúc “danh từ + danh từ” | Bài 1: Cơ bản

Loạt bài chuyên sâu về ngữ nghĩa của một trong các cấu trúc cực kỳ phổ biến của danh từ ...

Tính danh từ là gì – Nominal Adjectives

Tính danh từ là gì, và cách dùng của tính danh từ có khác gì so với cách dùng của ...

Vị trí của tính từ so với danh từ và động từ

Vị trí của tính từ so với danh từ và động từ trong tiếng Anh là như thế nào. Các ...

More...