Bài này nằm trong loạt bài giới thiệu chuyên sâu về mặt ngữ nghĩa của một trong các cấu trúc cực kỳ phổ biến của danh từ ghép: cấu trúc “danh từ + danh từ”.

Loạt bài gồm 3 bài:

• Danh từ ghép: Cấu trúc “danh từ + danh từ” | Bài 1: Cơ bản
• Cấu trúc danh từ ghép: “danh từ + danh từ” | Bài 2: Nâng cao 1
• Danh từ ghép: Cấu trúc Noun’s + Noun | Bài 3: Nâng cao 2

Trong loạt bài này, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu về mặt ngữ nghĩa của một loại danh từ ghép trong 8 loại trên: cấu trúc “danh từ + danh từ”.

Lý do đi sâu về mặt ngữ nghĩa của cấu trúc này là:

• Đây là cấu trúc rất phổ biến và có thể nói là có số lượng danh từ ghép nhiều nhất trong tiếng Anh.
• Có nhiều cách sử dụng, tương đối phức tạp và đa dạng

Dưới đây là các điểm cần biết về mặt ngữ nghĩa của danh từ ghép kiểu “danh từ + danh từ” để có thể hiểu đúng khi gặp danh từ ghép dạng này, cũng như biết cách sử dụng, cách tạo danh từ ghép một cách chính xác, tránh mắc phải những sai lầm mà người sử dụng tiếng Anh như một ngoại ngữ thường hay mắc phải.

Dùng “noun + noun” để phân loại danh từ chính:

Hầu hết cấu trúc danh từ ghép “noun + noun” dung để phân loại danh từ chính. Danh từ đứng trước chính là tiêu chí và đặc điểm phân biệt của nhóm:

• School bag (a special group of bags – Ba lô học sinh – một loại túi)
• mineral water (a sort of water – nước khoáng – một loại nước)
• a sheepdog (a particular kind of dog – chó chăn cừu – một loại chó)

Cấu trúc này đặc biệt được ưa dùng khi nói đến các danh từ chỉ các nhóm/loại người, vật, sự vật quen thuộc, phổ biến (đến mức mà dường như hai danh từ hòa quyện làm một và thể hiện duy nhất một ý).

Ngoài các trường hợp nói về các nhóm/loại người, vật, sự vật phổ biến này, khi nói đến các trường hợp cá biệt, không phổ biến, người ta dùng cấu trúc có giới từ để thể hiện.

So sánh:

• the postman, the milkman, the insurance man

Đây là những nhóm/loại người rất quen thuộc, rất phổ thông, ai cũng biết. Để thể hiện những nhóm này, người ta dùng cấu trúc danh từ ghép “noun + noun”.

• a man fromthe health department(not a regular kind of visitor)

Đây là người không thuộc một nhóm quen thuộc, phổ thông. Không có nhóm người “health department man” phổ biến, mà chỉ có những trường hợp cá biệt. Để thể hiện những trường hợp cá biệt này, người ta dùng cấu trúc có giới từ, ví dụ trong câu trên dùng giới từ from.

Một số ví dụ khác:

• He was reading a history book.

Một cuốn sách lịch sử. Đây là một loại sách phổ biến, mọi người đều biết đến loại sách này.

• He was reading a book about the moon.

Một cuốn sách về mặt trăng. Không dùng “a moon book” vì không có chủng loại moon book phổ biến mà mọi người đều biết. Đây chỉ là một trường hợp cá biệt, một cuốn sách cá biệt về mặt trăng mà thôi.

• She was sitting at a corner table in the restaurant.

Bàn góc (bàn ở một góc của nhà hàng). Đây là một khái niệm phổ biến, một loại bàn phổ biến trong nhà hàng mà mọi người đều biết. Nhiều người thích bàn góc vì sự kín đáo và cảm giác an toàn.

• Who’s the girl in the corner?

Cô gái ngồi trong góc. Không dùng “corner girl” vì không có loại “gái góc”!!! Đây chỉ là một trường hợp cá biệt, một cô gái cá biệt đang ngồi trong góc (phòng/nhà/phố/vườn…) mà thôi.

• What does that road sign say?

Biển báo giao thông. Đây là một loại biển báo phổ biến, mọi người đều biết.

• She was showing signs of tiredness.

Dấu hiệu mệt mỏi. Không dùng “tiredness signs” vì “tiredness signs” không phải là một loại dấu hiệu phổ biến. Dấu hiệu mệt mỏi được nói đến ở đây chỉ là dấu hiệu của một trường hợp cá biệt.

Dùng “noun + noun” để chỉ vật chứa đựng:

Cấu trúc danh từ ghép “noun + noun” được dùng để chỉ vật chứa đựng (vật dùng để chứa đựng một thứ nào đó, chứ không nói đến thứ được chứa đựng trong đó).

• a matchbox (một hộp diêm – tức nói đến cái hộp dùng để chứa diêm, không nói đến diêm)
• a paint tin (một hộp sơn – tức nói đến cái hộp dùng để chứa sơn, không nói đến sơn)
• a coffee cup (một ly cà phê – tức nói đến cái ly dùng để đựng cà phê, không nói đến cà phê)

Nếu muốn nói thứ được chứa đựng ở trong một vật chứa đựng (ý nghĩa chính là về thứ được chứa đựng), dùng cấu trúc với giới từ of.

• a box of matches (một hộp diêm – nói đến diêm là chính, hộp là phụ)
• a tin of paint (một hộp sơn – nói đến sơn là chính, hộp là phụ)
• a cup of coffee (một ly cà phê – nói đến cà phê là chính, ly là phụ)

Xem thêm mục bên dưới.

Đơn vị, nhóm người, vật, con vật: piece, group…

Cấu trúc với of cũng thường được dùng các từ chỉ đơn vị, nhóm người, vật, con vật như piece, slice, lump (of sugar), bunch (of flowers), blade (of grass), pack (of cards), herd, flock, group….

• a piece of news (Không dùng: a news piece. Lý do: vì như vậy là chỉ nói đến cái piece (mẩu, cục, miếng nhỏ) không nói đến news; và nếu nếu vậy thì khó mà tưởng tượng được ra cái piece đó là cái piece nào. Nếu nói a matchboxnhư ở mục 2 thì còn có nghĩa là cái hộp dùng để đựng diêm, còn nếu nói a news piece thì không biết cái mẩu (piece) này là cái mẩu gì)

• a bunch of bananas (Không dùng:a banana bunch. Lý do tương tự như trên).

Xem thêm bài: Danh từ tập thể tiếng Anh – Collective nouns.

Dùng “noun + noun” để chỉ ý “làm bằng chất liệu gì”

Cấu trúc danh từ ghép “noun + noun” cũng thường được dùng để chỉ vật nào đó được làm bằng chất liệu gì.

• a silk dress (a dress made from silk – một cái váy lụa)
• a stone bridge (a bridge made of stone – một cầu xây bằng đá)
• an iron rod (a rod made of iron – một thanh sắt)
• a gold ring (a ring made of gold – một cái nhẫn vàng)

Trong tiếng Anh truyền thống, người ta thường ưa dùng cấu trúc với giới từ of, và thường dùng trong một số cấu trúc với hàm ý ẩn dụ:

• He rules his family with a rod of iron. (Ông ta cai trị gia đình bằng một cây roi sắt)
• The flowers were like a carpet of gold. (Vườn hoa trông như một tấm thảm bằng vàng)

Trong nhiều trường hợp, có một cặp danh từ – tính từ (ví dụ: gold – golden) đều có thể dùng đứng trước danh từ để bổ nghĩa, nhưng ý nghĩa của chúng khác nhau.

Về cơ bản, nếu dùng danh từ đứng trước để bổ nghĩa, thì danh từ đó thuần túy chỉ loại chất liệu; nếu dùng tính từ đứng trước để bổ nghĩa thì có hàm ý ẩn dụ nhiều hơn.

So sánh:

• a gold watch (cái đồng hồ làm bằng vàng)
• golden memories (ký ức vàng)

• silk stockings (tất/vớ làm bằng lụa)
• silken skin (làn da như lụa)

• a lead pipe (đường ống làm bằng chì)
• a leaden sky (bầu trời như chì – xám xịt, u ám, nặng nề)

• a stone roof (mái nhà bằng đá)
• a stony silence (sự im lặng nặng nề)

Ngoại lệ:

wooden và woollen đều chỉ nghĩa là “làm bằng gỗ/len”.

Dùng “noun + noun” để chỉ kích cỡ

Cấu trúc danh từ ghép “noun + noun” được dùng để chỉ kích cỡ (về mặt không gian, thời gian, giá trị…), trong đó có sử dụng con số đứng trước danh từ đầu tiên. Chữ số này thường được nối với danh từ đầu tiên bằng dấu gạch nối.

Lưu ý, danh từ đứng trước là đơn vị của kích cỡ, thường để dạng số ít, mặc dù đứng trước nó là một chữ số chỉ số nhiều.

Ví dụ:

• A five-litre can (Một cái can năm lít. Không dùng: five-litrescan)
• a ten-pound note (Một tờ mười bảng. Không dùng: a ten pounds note)
• a six-pound chicken (Một con gà nặng sáu pound. Không dùng: a six-poundschicken)
• a three-mile walk (Một đoạn đường ba dặm. Không dùng: a three-miles walk)
• a five-day course (Một khóa học năm ngày. Không dùng: a five-days course)
• a two-person tent (Một cái lều dùng cho hai người. Không dùng: a two-persons tent)
• ten two-hour lessons (Mười bài học mỗi bài hai tiếng. Không dùng: ten two-hours lessons)

Nếu con số đứng trước danh từ đầu tiên là one thì thường được lược bỏ.

• a (one-)pint mug (một cái bình cỡ 1 pint – khoảng nửa lít)

Nếu con số đứng trước danh từ đầu tiên là dạng phân số thì đuôi –s của phân số (nếu có) vẫn được giữ nguyên.

• a two-thirds share (Một phần trị giá hai phần ba trong tổng số. Không dùng: a two third share)

Nhưng nếu phân số đó là quarter thì bỏ đuôi –s (nếu có):

Ví dụ:

• three quarters >>> a three-quarter length coat (một chiếc áo khoác trùm hông/lai jacket)

Bài tập:

BÀI LIÊN QUAN

Tất cảMust knowAdjectivesAdverbsConjunctionsInterjectionsNounsPrepositionsParallelismPronounsTips & Tricks

Cách dùng đại từ sở hữu – Possessive Pronouns

Bài này giới thiệu cách dùng Đại từ sở hữu trong tiếng Anh (possessive pronouns), và những lưu ý đặc ...

Từ nhấn mạnh – intensifier

Từ nhấn mạnh là gì, dùng để làm gì, dùng như thế nào? Điều gì cần lưu ý khi sử ...

Từ giảm nhẹ – mitigators

Từ giảm nhẹ là gì? Từ giảm nhẹ dùng để làm gì? Dùng từ giảm nhẹ như thế nào? Điều ...

Determiner là gì?

Determiner là gì? Câu trả lời có trong bài này.. Nếu học tiếng Anh một cách bài bản thì phải ...

More...